De tranen van Mata Hari

Schrijver: Tomas Ross
Titel: De tranen van Mata Hari
Jaar van 1e uitgave: 2007
Uitgever: De Bezige Bij, Amsterdam
ISBN: 978 90 234 2333 1
Genre: Detectiveroman
Periode: 20e eeuw, vanaf 1914 tot ca. 1918

Hoofdpersonen:

Mata Hari (Margaretha Geertruida Zelle) – Danseres, courtisane, spionne
Prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerig – echtgenoot van koningin Wilhelmina
Willem Bentinck – journalist voor de NRC en spion
Jonathan Grey – archeoloog en spion
Matti van Limburg-Stirum – ex-verloofde van Bentinck en spionne
Francois van ‘t Sant – hoofd rivierpolitie en spion
Femke Talsma – 2^e verloofde / vrouw van Bentinck

(een volledige lijst van hoofdpersonen staat voor in het boek)

Samenvatting van het verhaal:

Willem Bentinck krijgt het voorstel van de Nederlandse geheime dienst om inlichtingen te verzamelen in de kringen rondom prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin. De prins wordt verdacht van sympathie voor de Duitse zaak en dat is een potentieel gevaar voor de Nederlandse neutraliteit in de Eerste Wereldoorlog. Bentinck stemt toe en wordt leraar Nederlands van de prins. Na een geheimzinnige moord in een hotel in Den Haag stapt Bentinck uit de inlichtingendienst.
Mata Hari zwerft ondertussen door Europa op zoek naar verdiensten. Ze is inmiddels wat ouder en als danseres kost het moeite om in haar levensonderhoud te voorzien. Als minnares van rijke zakenlui en politici weet ze zich aardig te handhaven. Als de Duitse geheime dienst haar voorstelt om te gaan spioneren doet ze alsof ze hierop in gaat. Ze neemt een som geld aan en zet Prins Hendrik onder druk. Een dokter zou het bewijs hebben dat het kind van Wilhelmina (Juliana) niet een dochter van Willem III zou zijn.
Hierna ontstaat er een ingewikkeld verhaal vol intrige waarin bijna iedereen lijkt deel te nemen aan de spionage-activiteiten van de betrokken landen. Het verhaal eindigt tenslotte met de arrestatie en executie van Mata Hari.

Titelverklaring:

Mata Hari huilt niet als haar doodvonnis wordt voorgelezen, ook niet voordat ze geëxecuteerd wordt. Mata Hari huilt wel omdat ze haar dochter niet kan zien.

Plaats en tijd:

Het verhaal speelt zich af gedurende de Eerste Wereldoorlog in verschillende Europese landen, Engeland, Duitsland, Nederland, Spanje, Frankrijk.

Schrijfstijl / persoon/ vertelwijze:

Het verhaal is geschreven in de derde persoon, vanuit verschillende personen; Mata Hari, Bentinck en Grey zijn daarvan de voornaamste personen.

Opbouw:

Het boek is een detective- of spionageverhaal. Er lopen vele lijnen waarbij er veel personen als spionnen optreden, soms als dubbelspion. Het genre wordt faction genoemd, een combinatie van fictie en werkelijke feitelijke gebeurtenissen. Een deel van het verhaal is waar gebeurd, een deel van de personages wordt gevormd door mensen die werkelijk hebben geleefd en een rol hebben gespeeld in de geschiedenis. Een ander deel is verzonnen.

Thema en Motieven:

Thema is spionage. Tegelijkertijd lijken patriottisme en spionage af en toe niets met elkaar te maken te hebben. De hoofdpersonen zijn meest toevallig in een kluwen van samenzwering, spionage en complot terecht geraakt en niet uit overtuiging. Anderen laten zich alleen maar door financiële motieven leiden.

Informatie over de schrijver:

Tomas Ross is het pseudoniem van Willem Pieter Hogendoorn. De schrijver werd geboren in 1944 en debuteerde in 1980 met de misdaadroman De Honden van het Verraad. Zijn boeken zijn meest (politieke) misdaadromans waarbij hij werkelijke geschiedenis vermengt met een zelf verzonnen verhaal.

De schrijver doet meestal veel research naar de feiten waaraan hij zijn verhaal ophangt. Hij werkte als journalist voor verschillende dag- en weekbladen en voor de NOS en de TROS.

Overige informatie:

Duveltje's oordeel:

Het boek is af en toe vervelend slecht geschreven. Soms lijkt het alsof je een dikke keukenroman aan het lezen bent, maar bij vlagen schrijft Ross juist weer bijzonder goed. De vermenging van fictie en feiten heeft als voordeel dat het verhaal realistisch overkomt. Tegelijkertijd ontstaat door deze vermenging ook gelijk verwarring. Als lezer vraag je je af wat er nu werkelijk waar is van het verhaal en wat niet. Daardoor bleef ik met een kater zitten.
Het boek is ondanks de ups en downs spannend genoeg en zeker interessant als je wat meer over Mata Hari wilt weten.