Verhalen uit Kolyma

Schrijver: Varlam Sjalamov
Titel: Verhalen uit Kolyma
Jaar van 1e uitgave: 1982?
Uitgever: Bert Bakker, 1996
ISBN: 90 351 1706 9
Genre: Autobiografisch werk
Periode: 20e eeuw

Samenvatting van het verhaal:

Varlam Sjalamov vertelt kampverhalen. De schrijver bracht zeventien jaar door in straf- en werkkampen in Siberië. Het verhaal bestaat uit een verzameling anekdotes. De meeste verhalen spelen zich af in strafkampen en zijn beschrijvingen van het leven in het kamp.

De gevangenen zoeken naar allerlei manieren om ondanks ziekte, ondervoeding, lijfstraffen, misdaad en andere ellende hun verblijf draagbaar, of beter gezegd, minder ondraagbaar te maken. Soms gaat dit door leugen en bedrog, soms ten koste van medegevangenen.

Titelverklaring:

Het boek bestaat uit verhalen opgetekend door een gevangene (Varlam Sjalamov) die jarenlang heeft verbleven in straf- en werkkampen.

Plaats en tijd:

Van 1929 tot 1932, van 1937 tot 1942 en van 1943 tot 1951 bracht Varlam Sjalamov in gevangenschap door in verschillende kampen in de Sovjet Unie

Schrijfstijl / persoon/ vertelwijze:

Sommige verhalen zijn geschreven in de ik-vorm. Andere in de derde persoon.

Opbouw:

Het boek bestaat uit een verzameling korte verhalen. Er is geen aanwijsbare chronologische volgorde in de verhalen. Een enkel verhaal vertelt over zijn vrijlating. Er is geen verband tussen de verhalen onderling, anders dan dat ze allemaal het verhaal over gevangenschap vertellen.

Personages/hoofdpersonen:

De schrijver zelf, medegevangenen zoals Potasjnikov, Grigorjev. Fedja, Platonov, of de bewakers en opzichter, zoals Poegatsjov of Ivanovitsj. .

Thema en Motieven:

Het werk is autobiografisch. Er staan verschillende thema’s centraal: overleven onder bizarre omstandigheden en de terreur van het Sovjetsysteem. Het menselijk lijden.

Informatie over de schrijver:

Varlam Sjalamov (1907-1982) was de zoon van een priester die rechten studeerde toen hij zich in 1927 aansloot bij een groep Trotskisten. In 1929 werd hij wegens de verspreiding van illegaal drukwerk gearresteerd en werd veroordeeld tot drie jaar dwangarbeid. Hij begon tijdens zijn gevangenschap te schrijven, zowel proza als poëzie. In 1937 werd hij opnieuw veroordeeld tot vijf jaar, in 1943 tot gevangenschap tot aan het einde van de oorlog. Stalin stierf in 1953. In 1956 werd Varlam Sjalamov officieel gerehabiliteerd.

In 1961 publiceerde hij vijf dichtbundels. Het manuscript van Verhalen uit Kolyma werd door Clarence Brown van de universiteit van Princeton naar de Verenigde Staten gesmokkeld.

Overige informatie:

Duveltje's oordeel:

Het boek doet denken aan de verhalen uit Shoah, de documentaire over de Holocaust. De verhalen van Sjalamov zijn even verschrikkelijk. Er is zo’n schril contrast met ons leven in deze moderne verwende Westerse wereld dat het boek je wakker doet schrikken.

Ondanks alle psychische en fysieke vernedering en mishandeling heeft Sjalamov de kampen weten te overleven. Zijn boek is een belangrijke getuigenis van hoe wreed het Sovjetsysteem was, hoe wreed mensen elkaar kunnen behandelen, maar ook dat ondanks alles de mens in staat is om de meest vreselijke ellende te overleven.

Vallende Ouders

Schrijver: A.F. Th. van der Heijden
Titel: Vallende Ouders
Jaar van 1e uitgave: 1983
Uitgever: Em. Querido
ISBN: 90 214 6600 7
Genre: Roman
Periode: 20^e eeuw

Samenvatting van het verhaal:

Albert brengt zijn studententijd door in Nijmegen. Samen met zijn vrienden wordt er weinig gestudeerd en vooral veel gedronken en gevreeën. Hij woont in een huis dat het bezit is van zijn vriend Thjum. Als ze het te bont maken wordt Albert door Thjum’s vader eruitgezet.
De vrienden halen studentengrappen uit; zo verwisselt Thjum relikwieën, de schoenen van Sint Canisius in de kerk voor Hema-pantoffels.

Albert gaat op reis en maakt kennis met een Joegoslavische Leentge, die met hem wil trouwen om de papieren en hem daarvoor geld aanbiedt. Albert vraagt om bedenktijd. De Joegoslavische, wonend in Parijs, zoekt hem vervolgens één keer per jaar op, raakt tenslotte zwanger van hem, maar volgens Albert is het allemaal gelogen. Albert heeft ook nog wat met ene Irene, hij speelt Leentge en Irene tegen elkaar uit. Op zijn zesentwintigste verjaardag verleidt Albert de moeder van Thjum, mevrouw Schwantje-Stultiëns, haar echtgenote August is op zakenreis.

August vertrekt uit het grote huis aan de Berg-en-Dalseweg. Hij huurt een busje met chauffeur. Na wat omzwervingen rijden ze vriend Flix, op de Bravenvaart in Den Bosch. Flix heeft in de gevangenis gezeten wegens smokkel van hasjis en verkeert nog steeds in criminele kringen. Tenslotte rijden ze naar zijn ouders in Geldrop. Hier begint het verhaal van Egbert Egberts klompenmaker, die zeven jongens en drie meisjes op de wereld zette. De vader van Albert.

Albert vertelt over zijn jeugd. Hij kan zich herinneren dat zijn ouders altijd vielen, er gebeurden altijd ongelukjes. Vader (ook Albert geheten) was vaak dronken, zo niet straalbezopen. Moeder Hanny kwam ook regelmatig ten val. Zo herinnert hij zich zijn ouders, als zielige mensjes.

Vader werkte bij Philips maar is inmiddels ontslagen. Hij rookt en drinkt alleen maar. Albert van der Vlugt werkt samen met Hanny in een schoensmeerfabriek. Ze worden verliefd. Albert vertelt Hanny dat hij een oudere broer aan het Oostfront heeft. Deze broer, Egbert, lid van de SS raakt gewond, en belandt in een Tsjechisch ziekenhuis. Daar begint hij een verhouding met Greta, een Duitse verpleegster. Albert Sr. wil ook bij de Waffen-SS, maar Egbert weet dit te verhinderen. Na de oorlog komt Egbert in de gevangenis, in 1949 komt hij vrij.

Albert Jr. vermoedt dat hij het product is van een verhouding tussen zijn moeder en broer Egbert.

Titelverklaring:

Vallende ouders staat voor de ouders van Albert die in het verhaal letterlijk steeds vallen. Het staat daarnaast voor hun falen of wel voor het onvermogen van Albert’s ouders om te voldoen aan zijn verwachtingen.

Plaats en tijd:

Albert’s studententijd speelt begin ‘70er jaren van de vorige eeuw. Het verhaal grijpt verder terug als het refereert aan grootouders en ouders en vertelt de geschiedenis van Albert’s vader en oom Egbert gedurende en na de 2^e Wereldoorlog.

Schrijfstijl / persoon/ vertelwijze:

vanuit de hoofpersoon Albert - ikvorm

Opbouw:

Chronologisch met flashbacks en retrospectieven.

Personages/hoofdpersonen:

Albert, Thjum, Flix, Hannie (moeder), Albert Sr (vader), Egbert (oom)

Thema en Motieven:

Het werk is autobiografisch. Er staan verschillende thema’s centraal: Conflict met de ouders, liefde, en tegelijkertijd Alberts onvermogen en impotentie. Deze uit zich ook in zijn relaties, hoewel hij altijd zijn partners de schuld daarvan geeft. Daarnaast speelt ook nog homosexualiteit een rol. Thjum en Flix, zijn beste vrienden, zijn beide homosexueel.

Informatie over de schrijver:

Het werk van A.F.Th.van der Heijden (Geldrop, 1951) is meest autobiografisch. Hij verweeft soms zijn eigen belevenissen met verzonnen voorvallen, of met actuele gebeurtenissen. Door actualiteit en reële herkenbare gebeurtenissen in zijn boeken te verwerken is zijn werk makkelijk toegankelijk. Door het uitdiepen van kleine details wandelt de schrijver soms over de grens van de autobiografische naar de psychologische roman. Hij behoort tot de generatie van ná de Grote Drie. De schrijver won verschillende belangrijke prijzen waaronder de AKO-literatuurprijs in 2007.

Overige informatie:

Vallende Ouders is het eerste deel uit de romancyclus de Tandeloze Tijd.

Duveltje's oordeel:

Het werk van Adrianus van der Heijden is autobiografisch. Al lezende vat men absoluut geen sympathie op voor de schrijver, integendeel. Misschien is dit ook de bedoeling?
In ieder geval lijkt het erop dat Adriaan weinig respect voelt voor de mensen die hem omringen. Hij acht zichzelf beter dan zijn vrienden, zijn ouders, zijn grootouder en de andere hoofdpersonen. In feite laat hij een spoor van vernieling na, vooral waar het om vrouwen gaat. De historie rondom Leentge is hier het sterkste voorbeeld van. Nadat ze zegt dat ze zwanger is van hem probeert hij zo snel mogelijk van haar af te komen. De quasi-humoristische toon laat vermoeden dat er van spijt geen sprake is. Adrianus moet hier vrees ik een tijdje voor branden.