zaterdag 14 maart 2009

Vallende Man

Foto van het omslag van het boek (links). De echte foto van fotograaf Richard Drew (rechts)

Schrijver: Don DeLillo
Titel: De Vallende Man
Jaar van 1e uitgave: 2007
Uitgever: Ambo / Anthos
ISBN: 978 90 414 1192 1
Genre: Roman
Periode: rond 11 september 2001 (Twin Towers)

Hoofdpersonen:

Keith Neudecker – werkte op een makelaarskantoor in het WTC in New York
Lianne– zijn vrouw
Hammad – terrorist
Nina – de moeder van Lianne
Martin Ridnour– kunsthandelaar en vriend van Nina
Justin – zoontje van Keith en Lianne

Samenvatting van het verhaal:

Het boek heeft drie delen: Bill Lawton, Ernst Hechinger, David Janiak

Bill Lawton
Het boek begint op 11 september 2001. De hoofdpersoon, Keith Neudecker is net uit de eerste toren van het WTC gevlucht. Hij is ontsnapt aan een wisse dood en loopt verdwaasd over straat.
Uiteindelijk wordt hij opgepikt door een man in een bestelbusje die hem naar de flat van Keith zijn vrouw brengt. Keith en Lianne zijn uit elkaar gegroeid. Ze leven gescheiden van tafel en bed.
Hij heeft een mannenkaartclub, zij een verhalenkring.

Het zoontje vanKeith en Lianne, Justin, speelt met zijn vriendinnetjes. De kinderen zijn getraumatiseerd door de aanslag en speuren met een verrekijker nog steeds het luchtruim af. Ze zijn op zoek naar Bill Lawton. Dat is een verbastering van de naam Osama Bin Laden.
In de verhalenkring van Lianne wordt alleen nog maar over de aanslag gesproken, de deelnemers zijn bang om elkaar na afloop in de steek te laten. De schrijver schept David Janiak, een performer die de bijnaam krijgt van De Vallende Man, omdat hij overal in de stad opduikt en zich laat vallen aan een koord.
Toen Keith uit het WTC ontsnapte nam hij een aktetas mee. Hij vindt de eigenaar, Florence Givens, en begint een relatie met haar.

Terwijl Martin probeert een verklaring te vinden voor de aanslag in de tegenstellingen tussen arm en rijk, de olie, het geld, gaat Lianne tekeer tegen de terroristen. Lianne weet weinig over Martin. Hij heeft haar bekend dat hij wel eens wat uitgespookt heeft. Misschien sympathiseerde hij met de Baader-Meinhof, zo wordt gesuggereerd. Dan zou ze een verhouding met een terrorist hebben.

Hammad is een van de terroristen die de aanslag voorbereid. Hij heeft heden en verleden naast zich neergelegd en is bezig met zijn martelaarsrol. De terroristen zijn vanuit Duitsland naar de Verenigde Staten gekomen en volgen vlieglessen.

Ernst Hechinger
Terwijl Lianne verhalenkring is Keith bezig met de pokerclub. Er ontstaan spanningen met mensen van Arabische afkomst. Lianne weet dat haar vriend eigenlijk Ernst Hechinger heet en vraagt zich af of ze een relatie met een ex-terrorist heeft en wat dat betekent.

David Janiak
De performer overlijdt aan een hartaanval. Hammad crasht in de eerste toren en Keith wordt door de inslag uit zijn stoel tegen een muur geworpen.

Titelverklaring:

De Vallende Man is de titel van een bekende foto van een niet-geïdentificeerde man die uit het raam springt van een van de Twin Towers nadat deze op 9 september 2001 zijn geraakt door vliegtuigen. Tegelijkertijd wordt in de roman een nieuwe performance artiest geschapen die overal in New York opduikt om zich telkens ergens vanaf te laten vallen.

Plaats en tijd:

Het verhaal speelt zich af rond 11 september 2001, grotendeels in New York

Schrijfstijl / persoon/ vertelwijze:
Het verhaal is geschreven vanuit de hoofdpersonen. Ten eerste vanuit Keith, maar daarnaast ook vanuit Lianne, vanuit de terrorist Hamad, in de derde persoon.
Het is een verzameling van overpeinzingen. De hoofdpersonen denken na over hun bestaan. Door de aanslagen krijgt alles een ander perspectief.

Opbouw:
Het boek begint met Keith die net uit de eerste toren is ontsnapt. Het eindigt in de eerste toren vlak nadat het vliegtuig naar binnen is gevlogen. Daar tussen liggen beschrijvingen van situaties in het leven van de hoofdpersonen zonder duidelijke verhaallijn.

Thema en Motieven:
Thema is het uit elkaar vallen van de realiteit van de hoofdpersonen, hun onvermogen om met de veranderingen om te gaan. Ze verkeren in een staat van shock en gaan op zoek naar manieren om hun bestaan weer overeind te zetten. Het individu dat strijdt tussen deel uitmaken van een groep en het streven naar eigen onafhankelijke identiteit.
Er worden voortdurend lijnen gelegd van het persoonlijke naar een metaniveau. De nadruk ligt op scheidingen tussen twee werelden. Die van Lianne en Keith, maar ook die van de Arabische en de Westerse wereld.

Informatie over de schrijver:
Geboren in de Bronx, op 20 november 1936. Don DeLillo is een gevierd Amerikaans schrijver, die zijn verhalen laat afspelen in de Verenigde Staten van de 20e en 21e eeuw.

Overige informatie:
David Janiak heeft niet echt bestaan. De Vallende Man is ook de titel van een gelijknamige BBC-documentaire over een foto van een man die uit een van de Twin Towers sprong en daarbij om het leven kwam.
De foto gaf aanleiding tot veel discussie. Het is er een die onderdeel uitmaakt van een serie. Op deze ene bewuste foto lijkt het alsof de man recht naar beneden valt. Vandaar misschien dat DeLillo de vergelijking naar een performance-kunstenaar heeft gemaakt.

Duveltje's oordeel:
De recensenten van The Guardian en The New York Times vergeleken Falling Man met de vorige boeken van DeLillo. Dat kan ik niet, want dit is het eerste boek dat ik van hem lees.
Het is bij vlagen prachtig beschrijvend proza, maar het onderwerp boeit me niet. Het is geschreven vanuit het perspectief van middle-class New Yorkers die geschokt rondlopen nadat er twee vliegtuigen op hun stad zijn neergestort.
Het verhaal is knap in elkaar geweven. New Yorkers, of mensen die daar hun hart hebben liggen, zullen dit verhaal natuurlijk op een heel andere manier lezen.
Op de omslag van het boek is de WTC-toren te zien, maar zonder de Vallende Man. De documentaire is via YouTube te bekijken. Het greep me meer aan dan het boek.