zaterdag 15 november 2008

De Vliegeraar

Schrijver: Khaled Hosseini
Titel: De Vliegeraar
Jaar van 1e uitgave: 2003
Uitgever: De Bezige Bij
ISBN: 978 90 23 426 967
Genre: Roman
Periode: vanaf 1973 tot 2001
Hoofdpersonen:
Amir – zoon van de rijke en invloedrijke Baba
Baba – vader van Amir
Ali – bediende van Baba en Amir
Hassan – zoon van Ali
Assef en Kamal – zonen van vrienden van Baba

Samenvatting van het verhaal:
Amir, de zoon van Baba, groeit op samen met Hassen de zoon van zijn bediende Ali. De twee zijn bevriend maar het standsverschil tussen de twee is altijd merkbaar in hun relatie. De moeder van Amir is overleden toen hij geboren werd. De moeder van Hassan, Sanaubar, is er met een andere man vandoor gegaan. Amir heeft een talent voor schrijven. Hassan en Amir zijn samen kampioenen in het in Afghanistan zeer populaire vliegeren. Hierbij wordt de lijn van de vlieger ingesmeerd met gemalen glas en de kunst is om andere vliegertouwen door te snijden en zo concurrenten uit de lucht te halen. Na een vliegergevecht gaat Hassan op zoek naar de overwonnen vlieger maar wordt door Assef en Kamal verkracht. Amir ziet toe en grijpt niet in. Deze gebeurtenis zal hem de rest van zijn leven blijven achtervolgen. Amir word telkens met zijn misdaad geconfronteerd en daarom beschuldigt hij Hassan van diefstal van een horloge met als doel hem uit huis te laten verbannen. Ali en Hassan vertrekken uit eigen beweging. In de jaren ’80 vallen de Russen binnen in Afghanistan. Baba en Amir vluchten. Kamal komt tijdens deze tocht om. Uiteindelijk weten Baba en Amir via Pakistan naar de Verenigde Staten te vluchten. Vader en zoon maken deel uit van een Afghaanse gemeenschap in de VS. Amir wordt schrijver en trouwt met de dochter van een Afghaanse ex-generaal.
In 2001 keert Amir terug naar Afghanistan. Zijn geweten speelt hem nog steeds parten. Hij probeert iets goed te maken door Tijdens zijn verblijf komt hij erachter dat Hassan eigenlijk zijn halfbroer is, omdat hijzelf ook een zoon is van Sanaubar. Hassan en diens vrouw zijn door de Taliban vermoord. De zoon van Hassan, Sohrab , leeft wel nog, maar is geschaakt door een Taliban die hem seksueel misbruikt. Dit blijkt Assef te zijn. Amir vlucht met Sohrab naar Pakistan, en uiteindelijk weet hij Sohrab naar de VS te brengen.

Titelverklaring:
Vliegeren is een populair spel in wedstrijdvorm in Afghanistan. In de passages over de vliegerwedstrijden komt de verhouding tussen de jongens tot uitdrukking.

Plaats en tijd:
Het verhaal speelt zich af tussen 1973 en 2001. Het eerste deel speelt in Kabul, Afghanistan. Het tweede deel is de vlucht naar Pakistan vanuit Kabul. Het derde deel speelt in de VS, het vierde weer grotendeels in Afghanistan

Schrijfstijl / persoon/ vertelwijze:
Het verhaal is geschreven in de eerste persoon vanuit de figuur van Amir. Het verhaal is deels autobiografisch.

Opbouw:
De geschiedenis wordt verteld uit de herinnering van een 38-jarige man die vertelt over zijn leven van kind af tot aan de tegenwoordige tijd. De indeling is vrij eenvoudig. Het eerste deel en tweede gaat over de jeugd in Afghanistan en de vlucht uit Afghanistan naar het Westen. Het derde deel over de Verenigde Staten, de cultuurverschillen, de banden met Afghanistan en het verleden. Het vierde deel is de terugkeer naar het Afghanistan. De geschiedenis is een soort van retrospectief waarin de man zijn eigen karakter analyseert aan de hand van gebeurtenissen uit het verleden.

Thema en Motieven:
Er staan verschillende thema’s centraal in dit boek. Een eerste thema is het verschil tussen rangen en standen, klassen, stammen in Afghanistan. Vanuit deze verschillen kan een deel van de misdaad van Amir verklaard worden. Een tweede thema is de verhouding tussen vader en zoon. Er is sprake van een zeer moeizame verhouding tussen Amir en Baba. Een derde thema is het cultuurverschil tussen de Verenigde Staten en Afghanistan. Een vierde thema is het schuldgevoel en hoe iemand daarmee om kan gaan.

Informatie over de schrijver:
De familie Hosseini vluchtte in 1979/80 vanuit Afghanistan naar Amerika. De schrijver studeerde van 1984 tot 1989 biologie aan de universiteit van Santa Clara, daarna studeerde hij medicijnen aan de universiteit van San Diego, en behaalde zijn titel in 1993. Van 1996 tot 1998 werkte hij als internist. Na het succes van dit boek richtte hij zich op het schrijven en op andere zaken.

Overige informatie: Het verhaal is grotendeels autobiografisch. De film gemaakt naar het boek kwam uit in december 2007 en was een groot kassucces.

Duveltje's oordeel:
Dit boek is een absolute bestseller hetgeen bij mij altijd automatisch een zekere gereserveerdheid oplevert. Het succes van dit boek is deels te verklaren vanuit het opportunisme waarmee het geschreven is. De schrijver maakt dankbaar gebruik van de belangstelling voor Afghanistan die enorm gegroeid is sinds Bush de strijd met het terrorisme heeft aangebonden ook en vooral op Afghaanse bodem. Het bevestigd ook ten dele de vooroordelen van de Westerse en vooral Amerikaanse cultuur ten opzichte van de islamitische. Dit gebeurt bijvoorbeeld door de wrede verkrachting van een jongetje later wordt dit thema nog eens herhaald, en in de manier waarop de Taliban worden beschreven. Opvallend vond ik de koude wijze waarop de hoofdpersoon zijn eigen rol schildert. Weliswaar komt de schuldvraag telkens aan de orde, maar van een werkelijke bekentenis lijkt nooit sprake te zijn. Hij heeft daarentegen geen enkele moeite om die schuld wel bij anderen in zijn omgeving te leggen. Het was voor mij te ver van mijn bed.

1 opmerking:

Unknown zei

En dus daarom heb je niet goed gelezen: Amir en Hassan hadden dezelfde vader, niet dezelfde moeder...
Ik vind het een prachtig boek, wat juist een heel goed beeld geeft over het leven in Afghanistan, de cultuur en haar geheimen, met een Amerikaanse Flair eromheen.
En als je dit opportunistisch noemt kan ik alleen maar zeggen dat er niet genoeg over geschreven kan worden om de wereld bekend te maken met alle wrede levensvormen die wij mensen elkaar opdringen. Ik zie het niet als aanklacht tegen de islam maar tegen het autoritaire regime.